Στὴν τέχνη ὑπάρχουν πολλὲς περιπτώσεις τεχνοτροπιῶν ποὺ ἐφαρμόστηκαν, ἔκαναν τὸν κύκλο τους, ἔδωσαν σὲ κατοπινὲς τὴν θέση τους καὶ ἀρκετὰ μετὰ ἀναβίωσαν μὲ πολλὰ χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα τους ἐνσωματωμένα σὲ νεώτερη ἔκφραση. Ἔτσι, ὁρισμοὶ ὅπως “νεοκλασσικός”, “νεορρωμαντικός” κ. ἄ., σημαίνουν ἀκριβῶς τὸ ὅτι ἐπαναχρησιμοποιεῖται μιὰ τεχνοτροπία περασμένης ἐποχῆς.
Βυζαντινὲς τεχνοτροπίες
Στὴν ἁγιογραφία, στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ. στραφήκαμε ξανὰ στὴν μελέτη τῆς βυζαντινῆς τέχνης καὶ προσπαθήσαμε νὰ τὴν ἐφαρμόσωμε στὴν ἐποχή μας. Ἀλλὰ μὲ τὴν “μεθοδικότητα” ποὺ μᾶς διακατέχει, δὲν σκεφθήκαμε πῶς ἀκριβῶς θὰ ὁρίσωμε αὐτὴν τὴν στροφή. Καὶ γιὰ λόγους πρακτικῆς εὐκολίας ἴσως καθιερώθηκε ἡ ὀνομασία “βυζαντινὴ” γιὰ κάθε εἰκόνα σύγχρονη, ποὺ ἀπομιμεῖται μία βυζαντινὴ τεχνοτροπία. “Ἀρχὴ σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις”, ἔλεγε ὁ προπάππος μας Ἀντισθένης. Δυστυχῶς ἰσχύει καὶ τὸ ἀντίστροφο, λέμε κἄτι χωρὶς νὰ ἐννοοῦμε τὴν σημασία του, κάνοντας τὴν ἀρχὴ γιὰ νὰ ἐπικρατήσῃ ἡ σύγχυση. Ἔστω ὅμως ὅτι προσπερνᾶμε τοῦτο τὸ πρῶτο ἐμπόδιο στην συνεννόηση, χρησιμοποιῶντας συμβατικὰ (ἢ καταχρηστικὰ) κἄποιους ὅρους. Προχωρῶντας βλέπομε κι ἄλλα ζιζάνια ποὺ ἔχουν φυτρώσει. Ποία εἰκόνα τοῦ μέσου παραγγελιοδότη ἔχει τὴν ἔγκρισή του πὼς εἶναι “βυζαντινή”; Τὶς πλεῖστες φορὲς μόνο μία τῆς κρητικῆς τεχνοτροπίας, σπανιώτερα μία τῆς μακεδονικῆς. Ἀποτέλεσμα; Ὅλες οἱ λοιπὲς εἰκονογραφικὲς ἐκφράσεις τῆς βυζαντινῆς ἐποχῆς (προεικονομαχική, εἰκονομαχική, τῆς μακεδονικῆς ἀναγεννήσεως, τῆς κομνήνειας ἀναγεννήσεως, τῆς ῥωσσικῆς σχολῆς, τῆς βαλκανικῆς –σερβικῆς σχολῆς) ποὺ στὸ εὐρὺ κοινὸ δὲν εἶναι τόσο οἰκεῖες ὁπτικά, νὰ θεωροῦνται σἂν ὄχι βυζαντινὲς ἢ ὄχι ὀρθόδοξες.
συνεχίζεται…
Σχολιάστε